Ορισμοί
Η διεθνής απαγωγή παιδιού μπορεί να συνίσταται στην παράνομη μετακίνηση ή την παράνομη κατακράτηση του παιδιού.
Η μετακίνηση είναι η περίπτωση κατά την οποία ένας γονέας μετακινεί το παιδί σε χώρα διαφορετική από εκείνη στην οποία το παιδί έχει τη συνήθη διαμονή του.
Η κατακράτηση είναι η περίπτωση κατά την οποία ένας γονέας μετακινεί νόμιμα το παιδί σε χώρα διαφορετική από εκείνη στην οποία έχει τη συνήθη διαμονή του, αλλά δεν επιστρέφει το παιδί.
Ο παράνομος χαρακτήρας πρέπει να εξετάζεται σε σχέση με το δικαίωμα επιμέλειας του άλλου γονέα (του εγκαταλειφθέντος γονέα). Τέτοιο δικαίωμα επιμέλειας μπορεί να υφίσταται:
- βάσει εφαρμογής νόμου στη χώρα της συνήθους διαμονής του παιδιού πριν από την απαγωγή·
- βάσει αποφάσεως δικαστηρίου ή διοικητικής αρχής (οι εξουσίες των δικαστικών και διοικητικών αρχών διαφέρουν στα διάφορα κράτη)·
- βάσει συμφωνίας η οποία παράγει έννομα αποτελέσματα (άρθ. 2, παράγραφος 11, του νέου κανονισμού Βρυξέλλες II και άρθ. 3 της σύμβασης της Χάγης για την απαγωγή παιδιών).
Το δικαίωμα επιμέλειας περιλαμβάνει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που αφορούν τη φροντίδα για το πρόσωπο του παιδιού, και ειδικότερα το δικαίωμα απόφασης καθορισμού του τόπου διαμονής του (άρθ. 2, παράγραφος 9, του νέου κανονισμού Βρυξέλλες II και άρθ. 5 της σύμβασης της Χάγης για την απαγωγή παιδιών).
Το δικαίωμα επιμέλειας πρέπει να ασκείτο πραγματικά. Εάν όχι, η μετακίνηση ή κατακράτηση δεν θεωρείται παράνομη (άρθ. 3 της σύμβασης της Χάγης για την απαγωγή παιδιών).
Σημειωτέον ότι το δικαίωμα επιμέλειας που ανατίθεται σε άγαμο πατέρα διαφέρει στα διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απεφάνθη στην υπόθεση C-400/10, J. McB. κατά L.E. ότι παρόλο που υφίσταται αυτοτελής ορισμός σχετικά με το τι είναι το δικαίωμα επιμέλειας (βλ. ανωτέρω), το εθνικό δίκαιο είναι εκείνο που καθορίζει ποιος αποκτά το εν λόγω δικαίωμα. Το γεγονός ότι κάποια εθνικά συστήματα δικαίου απαιτούν από τον άγαμο πατέρα να προβεί σε ορισμένες δικαστικές ή διοικητικές ενέργειες προκειμένου να αποκτήσει δικαίωμα επιμέλειας, δεν παραβιάζει το δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή (άρθ. 7 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ). Για μια επισκόπηση των διαφορετικών εθνικών κανόνων σχετικά με το δικαίωμα επιμέλειας του άγαμου πατέρα, βλ. τη γνώμη του γενικού εισαγγελέα Jääskinen στην εν λόγω υπόθεση.